کاربرد بازاریابی اجتماعی در کاهش آسیب‌ها و مرگ و میر ناشی از سوختگی

مقدمه: چالش جهانی سوختگی و اهمیت پیشگیری

سوختگی یکی از معضلات جدی سلامت عمومی در سراسر جهان است که سالانه هزاران نفر را به کام مرگ می‌کشد و میلیون‌ها نفر را دچار آسیب‌های جدی می‌کند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال 2018، سالانه حدود 180,000 مرگ ناشی از سوختگی رخ می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق آنها (بیش از 90%) در کشورهای با درآمد کم و متوسط اتفاق می‌افتد (WHO, 2018). این آمار تکان‌دهنده نشان‌دهنده ضرورت اقدامات جدی و فوری برای پیشگیری از سوختگی است.

دکتر مارگارت چان، مدیر کل سابق سازمان جهانی بهداشت، در این رابطه می‌گوید:

“سوختگی یکی از قابل پیشگیری‌ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در جهان است. با اقدامات ساده و کم هزینه، می‌توانیم جان هزاران نفر را نجات دهیم و کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر را بهبود بخشیم.”

مطالعه موردی نروژ: رویکردی جامع برای پیشگیری از سوختگی

در سال 1985، شهر هارستاد در نروژ یک برنامه جامع و چند وجهی برای کاهش آسیب‌های ناشی از سوختگی در کودکان راه‌اندازی کرد. این برنامه که توسط گروه محلی پیشگیری از آسیب توسعه یافت، شامل نمایندگانی از بیمارستان محلی، سازمان‌های دولتی و خصوصی، و شهروندان علاقه‌مند بود (Ytterstad & Søgaard, 1995).

اهداف و استراتژی‌های برنامه

اهداف اصلی برنامه عبارت بودند از:

1. کاهش تعداد سوختگی‌های نیازمند مراجعه به اورژانس در کودکان 0-4 ساله
2. حذف کامل سوختگی‌های شدید ناشی از آب داغ شیر و کشیدن ظروف پر از آب داغ از روی اجاق گاز
3. افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات سوختگی و روش‌های پیشگیری از آن

برای دستیابی به این اهداف، استراتژی‌های زیر به کار گرفته شد:

1. آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده

برنامه‌های آموزشی متنوعی برای والدین، مراقبان، و کودکان طراحی و اجرا شد. این برنامه‌ها شامل کارگاه‌های آموزشی، توزیع بروشورها و پوسترها، و استفاده از رسانه‌های محلی برای انتشار پیام‌های ایمنی بود. دکتر بیورن آرویدسون، متخصص سوختگی و از مشاوران این پروژه، می‌گوید:

“آموزش، کلید اصلی پیشگیری از سوختگی است. ما باید اطمینان حاصل کنیم که هر والد و هر کودک از خطرات آگاه است و می‌داند چگونه از خود محافظت کند.”

2. ارزیابی‌های ایمنی خانه

تیم‌های متخصص به خانه‌های خانواده‌ها مراجعه کرده و ارزیابی‌های دقیقی از ایمنی خانه در برابر خطرات سوختگی انجام می‌دادند. این ارزیابی‌ها شامل بررسی دمای آب گرم، ایمنی اجاق گاز، و محل نگهداری مواد قابل اشتعال بود (Ytterstad & Søgaard, 1995).

3. همکاری با فروشندگان و تولیدکنندگان

برنامه با فروشگاه‌های محلی و تولیدکنندگان لوازم خانگی همکاری کرد تا دسترسی به محصولات ایمن‌تر مانند محافظ‌های اجاق گاز و شیرهای آب با دمای کنترل شده را افزایش دهد. پروفسور یوهان لوند، متخصص ایمنی محصول، در این باره می‌گوید:

“طراحی ایمن محصولات می‌تواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از سوختگی داشته باشد. ما نیاز داریم که صنعت را متقاعد کنیم که ایمنی را در اولویت قرار دهد.”

4. تقویت قوانین و مقررات

برنامه با مقامات محلی همکاری کرد تا قوانین و مقررات مربوط به ایمنی ساختمان و استانداردهای محصولات را تقویت کند. این شامل الزامی کردن نصب محدودکننده‌های دما در سیستم‌های آب گرم خانگی بود (Ytterstad, 2003).

نتایج چشمگیر و درس‌های آموخته شده

نتایج این برنامه جامع بسیار امیدوارکننده و قابل توجه بود:

• کاهش 53 درصدی در تعداد سوختگی‌های نیازمند مراجعه به اورژانس در کودکان 0-4 ساله
• حذف کامل سوختگی‌های شدید ناشی از آب داغ شیر و کشیدن ظروف پر از آب داغ از روی اجاق گاز
• در سه سال آخر نظارت بر پروژه، هیچ کودکی از هارستاد به دلیل سوختگی نیاز به بستری شدن پیدا نکرد
• افزایش قابل توجه آگاهی عمومی درباره خطرات سوختگی و روش‌های پیشگیری از آن

دکتر برنت یترستاد، مدیر پروژه، در مورد این نتایج می‌گوید:

“نتایج این پروژه نشان داد که با یک رویکرد جامع و مشارکتی، می‌توان به طور قابل توجهی آسیب‌های ناشی از سوختگی را کاهش داد. این موفقیت حاصل همکاری تمام اعضای جامعه بود.”

درس‌های کلیدی برای سایر جوامع

از این مطالعه موردی موفق، درس‌های ارزشمندی برای سایر جوامع می‌توان آموخت:

1. رویکرد چند وجهی: ترکیب آموزش، تغییرات محیطی، و اصلاحات قانونی می‌تواند تأثیر بیشتری نسبت به تمرکز بر یک جنبه به تنهایی داشته باشد.
2. مشارکت جامعه: درگیر کردن تمام بخش‌های جامعه، از والدین گرفته تا مقامات محلی و کسب و کارها، کلید موفقیت است.
3. تمرکز بر پیشگیری: سرمایه‌گذاری در پیشگیری می‌تواند بسیار مقرون به صرفه‌تر از درمان باشد.
4. اهمیت داده‌ها: جمع‌آوری و تحلیل مداوم داده‌ها برای ارزیابی تأثیر برنامه و انجام اصلاحات لازم ضروری است.
5. تداوم و پایداری: موفقیت واقعی زمانی حاصل می‌شود که تغییرات و بهبودها در طول زمان حفظ شوند.

نتیجه‌گیری: الگویی برای اقدام جهانی

تجربه موفق شهر هارستاد در نروژ نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق، همکاری گسترده، و تعهد به پیشگیری، می‌توان به طور چشمگیری آسیب‌های ناشی از سوختگی را کاهش داد. این مدل می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر جوامع در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط که بار سنگین‌تری از سوختگی‌ها را متحمل می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرد.

دکتر اتیان کروگ، مدیر بخش پیشگیری از خشونت و آسیب سازمان جهانی بهداشت، در این باره می‌گوید:

“تجربه نروژ نشان می‌دهد که پیشگیری از سوختگی امکان‌پذیر است. ما باید این درس‌ها را به سراسر جهان منتقل کنیم و اطمینان حاصل کنیم که هر کودک، در هر کجای دنیا، از خطر سوختگی در امان است.”

با الهام گرفتن از این مطالعه موردی و به کارگیری درس‌های آموخته شده، می‌توانیم گام‌های بزرگی در جهت کاهش بار جهانی سوختگی برداریم و زندگی میلیون‌ها نفر را نجات دهیم.

منابع:

1. World Health Organization (WHO). (2018). Burns. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/burns
2. Ytterstad, B., & Søgaard, A. J. (1995). The Harstad Injury Prevention Study: prevention of burns in small children by a community-based intervention. Burns, 21(4), 259-266.
3. Ytterstad, B. (2003). The Harstad injury prevention study: community based prevention of fall-fractures in the elderly evaluated by means of a hospital based injury recording system in Norway. Journal of Epidemiology & Community Health, 57(12), 935-940.
4. Lund, J., & Aarø, L. E. (2004). Accident prevention. Presentation of a model placing emphasis on human, structural an